W służbie Słowa Bożego i Kościoła - Święty Hieronim

27 sty 2019
ks. Marek Wójtowicz SJ
 

Święty Hieronim należy obok św. Ambrożego i św. Augustyna do grona najwybitniejszych Ojców Kościoła, których dzieła przez całe wieki wyznaczały główne kierunki rozwoju teologii katolickiej i pozostają niezastąpionym źródłem inspiracji do dzisiaj.

Święty Hieronim (ok. 345-420) urodził się w Strydonie na terenie dzisiejszej Chorwacji. Studiował w Rzymie, gdzie w wieku ok. 20 lat przyjął chrzest święty z rąk papieża Liberiusza. Otrzymując gruntowne wykształcenie, stał się spadkobiercą literatury klasycznej, którą studiował z wielkim zainteresowaniem. Pewnego dnia dane mu było usłyszeć słowa Jezusa: Hieronimie, sam siebie okłamujesz, jesteś bardziej uczniem i naśladowcą Cycerona aniżeli moim. To jedno zdanie, brzmiące jak gorzki wyrzut, sprawiły, że Hieronim przeżył głębokie nawrócenie. W szczerej modlitwie prosił Pana, by przebaczył mu grzechy młodości. Pragnął odtąd swoje nieprzeciętne zdolności oddać głoszeniu Ewangelii. Prowadził odtąd głębokie życie religijne człowieka umartwionego, którego ulubionym zajęciem była lektura Pisma Świętego.

Jakiś czas Hieronim przebywał w Trewirze, dokąd został wysłany przez swoich rodziców, by robić karierę urzędniczą w ówczesnej stolicy cesarstwa. Właśnie tam rozpoczął studia teologiczne. Pragnąc zostać mnichem, udał się do Akwilei. W 373 r. przemierzając Azję Mniejszą, postanowił dotrzeć do Ziemi Świętej. Zatrzymał się niedaleko Aleppo, gdzie zaczął intensywną naukę greki i języka hebrajskiego, by móc lepiej zrozumieć Pismo Święte. W 377 r. przyjął w Antiochii święcenia kapłańskie. Potem kilka lat przebywał w Konstantynopolu, gdzie spotkał się ze św. Grzegorzem z Nazjanzu.

W roku 382 Hieronim powrócił do Rzymu i zamieszkał na Awentynie. Papież Damazy mianował go swoim sekretarzem i doradcą. W tym czasie wokół Hieronima zgromadziło się wiele bogatych i pobożnych mieszkanek Rzymu, pośród których była św. Paula i jej córka św. Eustochia. Hieronim podczas spotkań w ich domu komentował Pismo Święte i pokazywał, jak bardzo jego lektura pomaga spotykać się z Bogiem działającym zarówno w historii Narodu Wybranego, jak i w życiu każdego chrześcijanina. Przypominał zebranym, że choć Słowo Boże bezpośrednio rozbrzmiewa w naszych sercach i Bóg kieruje do nas swój apel, to przecież potrzebna jest wspólnota wiary, autorytet całego Kościoła, którego widzialnym znakiem jedności jest Ojciec Święty, by je właściwie odczytać. To przekonanie o potrzebie zwracania się do autorytetu Kościoła w sprawie niejasnych fragmentów Biblii towarzyszyło mu do końca życia.

Po śmierci papieża Damazego Hieronim udał się do Egiptu, a następnie do Palestyny i zamieszkał w Betlejem, nieopodal Groty Narodzenia Jezusa. Właśnie tam, przy Słowie, które stało się Ciałem, miał stworzyć najważniejsze dzieło swego życia: Wulgatę, odnowiony łaciński przekład Pisma Świętego z języków hebrajskiego i greckiego. Czynił to przez 24 lata.

W Betlejem zamieszkała również bogata rzymianka, św. Paula. Dzięki jej pomocy Hieronim zbudował tam klasztor męski.

Hieronim znał już język grecki, gdy przybył do Betlejem. Czekał go  jednak wielki wysiłek, by nauczyć się języka hebrajskiego. Kiedy już go opanował, zaczął porównywać różne istniejące tłumaczenia Pisma Świętego na łacinę, korygując je cierpliwie w wielu miejscach. Podejmując to wielkie zadanie, św. Hieronim nie zaniedbywał życia duchowego, długich modlitw, rozmów duchowych z mnichami i mniszkami założonych przez siebie klasztorów. Lubił pielgrzymować po Ziemi Świętej, nawiedzał różne miejsca związane z historią biblijną, by jego tłumaczenie stawało się bardziej wierne i dokładne.

Święty Hieronim, idąc za przykładem Orygenesa, którego pisma tłumaczył, praktykował metodę duchowej interpretacji Biblii. Jego dzieła mogą nam pomóc w zrozumieniu wzajemnych odniesień pomiędzy Starym a Nowym Testamentem. Jego egzegeza stanowiła fundament dla rozważań teologicznych i miała głęboko duchowy charakter. Teologia i troska o życie modlitwy, medytacje nad Pismem Świętym i doświadczenie mistyczne stanowiły w życiu Świętego organiczną całość. Starał się wydobywać z natchnionego tekstu cztery sensy Pisma Świętego: historyczny, duchowy, moralny i eschatologiczny. Doceniał duchową (alegoryczną) interpretację Pisma Świętego, a jednocześnie podkreślał  znaczenie dosłowne, dla którego fundamentem były i pozostaną opisane przez natchnionych autorów wydarzenia zbawcze. Według Hieronima to właśnie w słowach Pisma Świętego zawarte jest bogactwo Objawienia wyrażające tajemnicę Boga trudzącego się i działającego w historii. Święty Hieronim, praktykując interpretację alegoryczną, pomaga nam odkryć, co Duch Święty chce nam dzisiaj przekazać w natchnionym słowie.

Hieronim zwraca także uwagę na potrzebę rozwijania sensu moralnego Pisma Świętego. Spotkanie z żywym Słowem Bożym nie powinno pozostawać bez wpływu na życie chrześcijanina. Tak radził kapłanowi Paolinowi: Prawdziwą świątynią Chrystusa jest dusza wiernego: ozdabiaj ją, to sanktuarium, upiększaj je, złóż w nim swoje ofiary i przyjmij Chrystusa. Po cóż wykładać ściany drogimi kamieniami, jeśli Chrystus umiera z głodu w osobie ubogiego? Bóg przez swoje Słowo wzywa każdego z nas do nawrócenia i przemiany serca. Natomiast wydobywanie eschatologicznego wymiaru Pisma Świętego otwiera przed wierzącym perspektywę dopełnienia Bożego Objawienia i Bożych obietnic w Nim samym. Hieronim mówi: Starajmy się nauczyć na ziemi tych prawd, których wartość przetrwa także w niebie.

Podobnie jak Orygenes, św. Hieronim uważał, że Jezus Chrystus streszcza w sobie każde słowo Pisma Świętego oraz wszystkie zapowiedzi i obietnice Boże zawarte na kartach Starego Testamentu. Skoncentrowanie się na wydarzeniu Jezusa Chrystusa, Tajemnicy Wcielenia i jej niepowtarzalnej nowości przywraca Biblii jedność. Tajemnicy Bożego Narodzenia dotykał św. Hieronim na co dzień. Także obecnie, kiedy znajdziemy się w jego celi, możemy przez niewielki otwór w murze widzieć miejsce narodzin Zbawiciela. Dla św. Hieronima Nowy Testament to Jezus Chrystus, i tylko wtedy, gdy czytamy Stary Testament z Nim, możemy odkryć duchowy sens natchnionego tekstu. Często powtarzał: Nieznajomość Pisma Świętego to nieznajomość Chrystusa.

Obecnie pasterze Kościoła zachęcają wiernych do praktykowania czytania duchowego (lectio divina). Mamy powracać do źródeł naszej wiary: do Biblii i żywej Tradycji Kościoła. Przez nie dociera do nas bogactwo Bożego Objawienia. Wielką pomocą do poprawnej interpretacji tekstów Pisma Świętego dają wskazania św. Hieronima, który odszedł do Pana w Betlejem 30 września 420 r. Jego relikwie spoczywają w Rzymie w głównym ołtarzu bazyliki Matki Bożej Większej.

 

Przeczytaj także

ks. Stanisław Łucarz SJ
ks. Ottavio De Bertolis SJ
Filip Musiał
Mikołaj Świerad
ks. Stanisław Łucarz SJ
ks. Marek Wójtowicz SJ

Warto odwiedzić