Podwyższenie Krzyża Świętego,
Ewangelia według św. Jana 3, 13-17

Święto to nosi łacińską nazwę Exaltatio crucis - „podwyższenie krzyża”, ale może oznaczać także „wywyższenie” albo nawet „wyniesienie”.

Po śmierci i złożeniu do grobu Pana Jezusa Jego krzyż i krzyże ukrzyżowanych z nim dwóch łotrów zostały przez Jego uczniów zabrane i ukryte w cysternie… Uczyniono to po to, aby ta niezwykle cenna relikwia nie została zniszczona. Były to bowiem - aż do IV wieku - czasy prześladowań uczniów Jezusa.

Po stłumieniu powstania żydowskiego przez Rzymian w roku 70. Jerozolima została zburzona, a na jej miejscu zbudowano nowe, rzymskie miasto o nazwie Aelia Capitolina. Także cysterna, gdzie ukryto krzyż Pana, znalazło się pod ruinami. W miejscach ważnych dla chrześcijan, także na Golgocie, Rzymianie pobudowali świątynie pogańskie. Na zwołany w 325 r. przez pierwszego chrześcijańskiego cesarza – Konstantyna Wielkiego – sobór do Nicei przybył także biskup Jerozolimy – Makary. On to zwrócił się do cesarza z prośbą, aby pomógł odnaleźć zasypane gruzami i zabudowane święte miejsca chrześcijańskie w Ziemi Świętej. Niebawem w tym celu udała się do Palestyny ekspedycja cesarska pod przewodnictwem matki cesarza – św. Heleny. To właśnie w ramach tych poszukiwań odnaleziono krzyż naszego Pana. Historycy datują to na 13 albo 14 września 326 r., ale to właśnie 14 września wystawiono krzyż święty do adoracji, stąd ta data dzisiejszego święta. W zasadzie powinno się ono raczej nazywać świętem wywyższenia krzyża świętego. Owszem, został on wtedy podwyższony fizycznie i wystawiony do adoracji, ale – jak to sugeruje dzisiejsza Ewangelia – jego najważniejszą treścią jest wywyższenie Syna Człowieczego – ukazanie tajemnicy naszego zbawienia.

Kościół oddaje cześć krzyżowi jako narzędziu zbawienia, chociaż krzyż sam w sobie jest narzędziem strasznej śmierci. Dla ludzi przed śmiercią i zmartwychwstaniem Jezusa oznaczał największą hańbę, straszny koniec i całkowitą beznadzieję. Ale przez Jezusa Chrystusa Bóg przemienił go w znak zbawienia i nadziei. Już wczesny Kościół śpiewał: Salve crux, spes unica – Bądź pozdrowiony Krzyżu, jedyna nadziejo.

Tajemnica krzyża jest jedną z największych tajemnic i skarbów chrześcijaństwa. Prawdziwy chrześcijanin rozumie tajemnicę krzyża; nie tylko tajemnicę krzyża Chrystusa, ale także tajemnicę własnego krzyża, którą można zrozumieć tylko w świetle wywyższonego - przemienionego - krzyża Chrystusa.

Niezwykle ważne jest, abyśmy uczyli się mądrości krzyża. Jeśli jej nie zdobędziemy, będziemy błądzić po omacku, nie będziemy w stanie zrozumieć siebie i historii naszego życia. Nie będziemy w stanie uświadomić sobie miłości Boga, która nas otacza. Co więcej, staniemy się łatwą zdobyczą dla złego ducha. Jezus wzywa nas, abyśmy – jak ongiś Żydzi na pustyni wpatrywali się z wiarą w podwyższonego węża miedzianego – wpatrywali się w Niego wywyższonego na krzyżu. Wtedy i tylko wtedy będziemy ocaleni od śmiercionośnego jadu szatana, którego św. Jan nazywa „wężem starodawnym”, nawiązując w ten sposób do rajskiej pokusy, na którą jesteśmy ciągle narażeni, aby zwątpić w miłość Boga.